6. Ájggomusá Árran 2021-2023

Mierreduvvam ájggomus

Vuododusá ájggomus le Árranav æjggut ja dåjmadit nasjonálalasj sáme institusjåvnnån nannitjit, åvddånahtátjit ja joarkátjit julevsáme kultuvrav, gielav ja sebrudakiellemav. Dåjmajnis galggá institusjåvnnå arvusmahttet ja åvddånahttet birrasav mij le bájkálasj sáme árvoj ja dábij milta, ja risstalasj kulturárbev vieledit.  

Duogásj

Árran le sáme fáhka-, diehto- ja máhtudakinstitusjåvnnå mij dåjmat sáme museadåjmav, gielladåjmav, dájddaháldadimev ja kulturdåjmav, ja barggá åtsådimij, ja nuorttaguovllo- ja åvdånahttemdahkamusáj. Sámedigge doarjju dájt bargojt ruhtadoarjjagij museav, giellaguovdátjav ja kulturhuodnahav dåjmadittjat. Árranin le åvdåsvásstádus bidum- ja julevsáme museadåjmas.

Sáme institusjåvnnån lep vælggogissan nasjonála ja rijkajgasskasasj lágajt tjuovvot, ja tjuovvot aj rijkajgasskasasj lihtudisájt ma nanniji ájnegis ja aktisasj rievtesvuodajt sábmen, ja rievtesvuodajt giela, kultuvra, giela j.n.v. hárráj.  

Mij guorrasip AN:a guoddelisvuodaulmijda. Midja sihtap sierraláhkáj nammadit juhti mij sihtap sehkanit dán ruodná målssåmijda, ja adnuj válldet buorre dálkkádak- ja birástjoavddusijt. Ja vijddábut de sihtap åvdedit ráfálasj sebrudagáv mij buorreláhkáj doajmmá, ja mij le vásstálasj ja sebrudahtte institusjåvnnån.

Árrana visjåvnnå

Árran galggá årrot virgálasj ja dåjmalasj háldadiddje, åvddånahtte ja gaskostiddje institusjåvnnån mij gullu julevsámegiellaj, kultuvrraj, dájddaj, histåvrråj ja sebrudakiellemij. Árran galggá åvddånahteduvvat sámegielak institusjåvnnån, ja gaskostit sámegiellaj.

Árrana árvo

Árran galggá liehket buorre barggovadden ja Árranin galggá liehket buorre barggobirás lágaj, njuolgadusáj ja sjiehtadusáj milta barggoiellemin. Barggij oassálasstem le guovdásj árvvon.

Árran galggá åvdedit dássádusvidjurijt, avtaárvvusasjvuodav ja badjelgæhttjamijt hieredit lágaj ja njuolgadusáj milta sihke ietjas organisásjåvnån, bájkálasj sebrudagán, sáme sebrudagán ja sebrudagán ietján.
Barggijn galggá buorre ja guoskavasj máhtukvuohta ietjasa fáhkasuorgijn ja galggi liehket dievnastimmielaga ja virgálattja ålgop væráldijn.

Mij galggap liehket gulldaliddje, fágalattjat nannusa ja åttjudit buorre guládallamav guovdátja addnij. Mij galggap liehket duosstela ja ráhpasa, lágŋeda ja åskeldahtte ålgop birrusijn.  

 Árran galggá liehket dåjmalasj lájggijiddje.

Ájggomusá

Musea, åhpadus ja giella

Oajvveulmme:

Árran galggá:

-           Museav doajmmat ICOM:a ævtoj milta, ma åvddånbåhti fágalasj tjuovvolimnjuolgadusájs Vuonan ja Sámedikke museapolitihka milta.

Oasseulme:

Árran galggá:

• Oassálasstet bargguj nannitjit ja åvddånahtátjit bidumsáme museadåjmav. Buohtastahte prosessav mij le tjáledum Åvddånahttemdahkamusáj vuolen 2020-2023.
• Háldadit ja bisodit Árrana vuorkájt dájdas, duojes, kulturhiståvrålasj dávverijs, gåvåjs ja arkijvajs.
• Háldadit, bisodit ja gaskostit Elle-Hánsa/Hans Ragnar Mathisen/Keviselie dájddavattáldagáv.
• Nannit buorre dåjmav Vuonak mánájåroj OV vuollásasjvidnudagáv
• Láhtjet dilev giellaåhpadussaj ja giellafálaldagájt mánájda, nuorajda ja ållessjattugijda.
• Dåjmadit giellaguovdátjav Sámedikke tjielggidusá milta, mij ierit ietján le åttjudit giellaarienájt ja giellåhpadusáv.
• Barggat åtsådimij bájkálattjat, nasjonálalattjat ja rijkajgasskasattjat.

Åtsådim-, nuorttaguovllo- ja åvddånahttemdahkamusá

Oajvveulmme:

Árran galggá:

• Avtatbirges árvustallat oassálastátjit nuorttaguovloj åvddånahttemijda bájkálattjat, guovlolattjat, nasjonálalattjat ja rájájrasták sáme- ja álggoálmmukvuojnojs.

Oasseulme:

 Árran galggá:

•  Barggat åtsådimij válljiduvvam nuorttaguovloj- ja åvddånahttembargoj.

Gaskostim- ja tjåhkanimbájkken

Oajvveulmme:

Árran galggá:

• Liehket tjåhkanimbájkken gájkajda. Sij gudi Árranav guossidi galggi oadtjot sámastit ja/jali dárustit ietjasa sidoda milta.

Oasseulme:

Árran galggá:

• Joarkket almodit jahkásasj sahtediedalasj ájggetjállagav Bårjås.
• Almodit diedalasj ájggetjállagav Tjálarájddo.
• Åvddånahttet ietjas sebrudakguoskavasj sajev nannit dagu sáme ja álggoálmmuk diehtoinstitusjåvnnån, ierit ietján dájna vuodojn oassálasstet sebrudakságastallamijda sáme ássjij gáktuj.

Dievnastusfálaldiddjen ja aktisasjbarggoguojmmen

Oajvveulmme:

Árran galggá:

• Fállat dievnastusájt Árrana fáhkasuorgen ja aktisattjat barggat oajválattjat, organisásjåvnåj ja institusjåvnåj bájkálattjat, guovllolattjat, nasjonalalattja ja rijkajgasskasattjat jåvsåtjit Árrana ájggomusájt.

Oasseulme:

Árran galggá:

• Prosjevtajt ja åtsådimprosjevtajt åvddånahttet aktisattjat ietjá diehtodåjmadiddjij.
• Láhtjet dilijt duodjedåjmajda, gielladåjmajda ja sáme mediadåjmajda.
• Lájggit huodnahijt almulasj institusjåvnåjda guhkepájggásasj sjiehtadusáj baktu.
• Lájggit tjåhkanim- ja konferánssahuodnahijt, organisásjåvnåjda ja lahkasebrudagá álmmugij.
• Buoragit guládallat lahkasebrudagájn, vuododiddjij ja almulasj oajválattjaj.

Åvddånahttembarggo jagij 2020-2023 gávdan:

Vuodon Árrana åvdånahttembargon jahkáj 2023 galggá liehket dat barggo mij juo dagáduvvá iesj guhtik fáhkasuorges ja dajs fysalasj ævtojs ma li. Dárbulasj vuorrodime dagáduvvi jahkásasj doajmmaájggomusáj ja jahkásasj budsjehtaj baktu.

Organiserim:

• Árvustallat Árrana organiserimhámev jus galggá målsoduvvat vuododusás oasosvidnudahkan.

Sisŋeldis vidjurij birra:

• Åhtsåt ruhtadårjav prosjekterimijda joarkátjit tsiekkadusáv ja ålgusjbielsaljon åbdditjit, ja daj gaskan aj ållåsit oajvvehuodnahav åbdditjit, ja aj láhtjet dilijt nav vaj åvdep mánájgárde- ja girjjevuorká soadjehuonaj máhttá ietjá adnuj ávkástaláduvvat.
• Ådå kulturhiståvrålasj dávverij ja dájdaj magásijna aktan ålggosaljo bargujn ållit.  
• Iehtjama åtsådimbargoj sisŋeldis vidjurij barggat.
• Kontåvråj ja aktisasjhuodnahijt åbddit nav vaj barggoiellemnjuolgadusájt dievddi.
• Planit ja ásadit vuosádushuodnahijt dájddatjoahkkáj.
• Planit ja ásadit ådå vuodovuosádusáv museaj.  

Sisadno ja fálaldagá:

• Ållit bargujn ja almodit kvalitiehtavuogádusáv «Árran jahkáj 2020» daj gaskan aj ådå barggijvuogádusáv ja barggovuogij gåvvidimev.
• Nannit Árranav guossidimoarren, kulturhuodnahin ja tjåhkanimsadjen
• Nannit sáme histåvrå, giela, kultuvra ja sebrudakiellema gaskostimev.
• Ásadit vuosádusájt ja gaskostit Bååstede-dávvertjoahkkev ja Elle Hánsa dájdav.
• Prosjektierigoahtet vuodovuosádusáv ja digitálalasj vuosádusvuogev.
• Tjuovvolit Sámedikke árbbediehto barggojuohkusav.
• Oadtjot jåhtuj aktisasjbarggosjiehtadusájt Hábmer suohkanijn ja Nordlánda fylkasuohkanijn guosskavasj suorgij hárráj.
• Joarkket Árrana bargujn sáme kulturdádjadusá diehtojuogediddjen. Jasska-prosjevta dåjmajt tjuovvolit.
• Ietjá almulasj oajválattjat ja dåjmadiddjij sæhkálakkoj barggat sáme gielav nannitjit.
• Árrana dávver- ja vuorkkátjoahkkij háldadusplánajn barggagoahtet.
• Magasinierit ja registrierit sisiboahtám kulturhiståvrålasj dávverijt ja dájdav. Elle-Hánsa/Keviselie/Hans Ragnar Mathisena dájddatjoahkke galggá dokumientieriduvvat, registrieriduvvat, digitalisieriduvvat, gaskostuvvat, åvddånbuvteduvvat ja stuovesláhkáj magasinieriduvvat sierra dájddamagásijnnaj. Åvddånahttet Árrana prosjevtalágásj ja – ruhtadimvuogev dájddavattáldahkaj, strategalasj bargo baktu åttjudit stuoves ruhtadim- ja organisátåvrålasj tjoavddusijt dájdavuosádusariená hárráj, vaj Árran aj máhttá sjaddat sáme dájddamusean, ja dan baktu åvdåsvásstádusáv válldet dájddavattáldagás.
• Prosjevtajt åvddånahttet aktu jali ietjá oajválattjaj, ietjá diehtoáktøraj, æládusáj, institusjåvnåj jali organisásjåvnåj aktan, mij gullu åtsåmijda ja nuorttaguovllovidjurijda.
• Revidierit ja sjiehtadit ådå aktisasjbarggosjiehtadusájt Nuortta universitiehtajn ja Sáme allaskåvlåjn.
• Aktisattjat barggat Hábmera suohkanijn ásadit sosialalasj ja sámegielak fálaldagáv nuorajda Árranin.
• Láhtjet dilijt aktisasjbargojda Hábmera suohkanijn, Sámedikkijn, Nordlánda fylkasuohkanijn ja iehtjádij åvdedittjat sáme gielav, girjálasjvuodav ja girjjevuorkkáfaláldagáv Árranij.
• Aktisasjbarggat Duodje Nordlándajn, Hábmera/Hamarøy kulturskåvlåjn ja iehtjádij åvdedittjat duojev ja duodjeåssudagáv låppdit.
• Barggat nav vaj oassálasstep Eurohpá kulturoajvvestádaj Bådåddjo2024 - Europeisk kulturhovedstad Bodø2024.
• Doarjjot Sámedikke bargov bidumsáme museadåjmav nannitjit aktan ietjá guosskavasj museaj, suohkanij ja Nordlánda fylkasuohkanijn. Sámedigge le ásadam barggojuohkusav gånnå Árran julevsáme guovdásj, Duoddara ráfe ja Bidumsáme museasiebrre oassálassti bargatjit gåktu máhttá bidumsáme museadåjmav nannit.